De voorbije weken ontving ik van verschillende mensen vragen over herval en terugval. Zo vragen ze zich af of ze nu terug helemaal bij af zijn, of alle inzet dan voor niets geweest is, hoe ze uit de herval of terugval kunnen klimmen, of ze nog wel mogen hopen dat het terug beter kan worden,…

Herstellen van een eetstoornis betekent dat je nieuwe dingen uitprobeert, of op zoek gaat naar het ontwikkelen en vasthouden van nieuwe gewoontes (vb. opbouwen van een eetschema, nieuwe manieren van omgaan met moeilijke emoties, je eigen motiverende coach worden,…). Het is heel normaal om dan af en toe een terugslag te ervaren. Toch kan dit ook heel eng lijken, alsof alles wat je tot dan had geleerd plots weer weg zou zijn. Op zo’n moment kan het helpen om stil te staan bij wat jou de voorbije periode geholpen heeft, maar ook om te leren uit wat nu zo moeilijk loopt, om de kans op toekomstige hervallen of terugvallen te verminderen. Door in kaart te brengen wat een herval of terugval betekent, kan je jezelf nog beter leren kennen en ben je nog beter gewapend voor de toekomst.

Onder een ‘herval’ beschouwen veel mensen met een eetstoornis trouwens dat je tijdelijk terugvalt op oude, niet-helpende gedachten en gedragingen. Het is eerder tijdelijk en niet op alle terreinen tegelijk. Een terugval is wanneer die periode toch langere tijd aanhoudt en ernstigere vormen aanneemt, zodat je leven er terug door beheerst wordt. 
Dit gevoelsmatige verschil in termen wordt trouwens niet erkend door vb. Taaluniversum 😉 

Herval en terugval horen bij een herstelproces. Je leert immers met vallen en opstaan. Het is niet erg dat je een herval of terugval hebt, maar het is wel belangrijk om er telkens iets uit te leren zodat je de volgende keer sterker staat. Om je daarbij te helpen ontwikkelden we een nieuw document, waarin je een aantal vragen met een concreet voorbeeld kan terugvinden.

Een tweede tip die ik kan meegeven, is om je zorgen en vragen te delen. Dat kan met een vertrouwensfiguur (ouder, familielid, partner, leerkracht,…) of bijvoorbeeld eerder anoniem met lotgenoten via het anbn-forum. Door te durven benoemen dat er bepaalde dingen wat moeilijker verlopen dan je hoopt, kan je ook op zoek gaan naar wat je nodig hebt om er verandering in te brengen. Erkenning geven aan de zorgen die je hebt, kan op zich al helpen om de situatie terug meer zelf in handen te kunnen nemen.

Heb jij een vraag die je graag beantwoord zou zien?
Of heb je zelf veel gehad aan bepaalde vragen of opdrachten, die je graag wil delen?
Laat het me gerust weten.

Met 270 waren ze gisteren: de deelnemers aan de studiedag Herstelgerichte zorg in het UPC KULeuven, Campus Kortenberg. Allemaal mensen die de herstelvisie zinvol vinden en er graag nog meer over willen weten, of die graag hun ervaringen wilden delen.

Het was een boeiende en inspirerende dag, met voorbeelden uit de Engelse en Vlaamse praktijk. Graag deel ik een aantal van de ideeën die ik zelf wil onthouden van deze studiedag.

1. Zelf doen!

Herstellen betekent dat je zelf de regie over je herstelproces in eigen handen mag houden en nemen. Herstellen werkt niet als je op automatische piloot een of ander therapieprogramma of stappenplan doorloopt, wanneer je zelf niet voelt dat het zin heeft. Je blijft de specialist van je eigen verhaal en voelt dus het beste aan wat zou kunnen helpen, of wat niet. En als je het even niet meer weet, mag je ook de keuze maken om even te vertrouwen op de ervaringen of inzichten van een ander. Ook als je kiest om de beslissingen even uit handen te geven, hou je de regie in handen. Op het moment dat je weer beter zelf kan voelen of overdenken wat je nodig hebt, kan je terug zelf het beslissingsrecht in handen nemen. Spreekster Sylvia Hubar gebruikte hiervoor het volgende beeld: je hebt een doos die vol zit met levensdomeinen. Als het moeilijk gaat, wil je graag dat iemand je helpt om overzicht te krijgen op de chaos binnenin die doos, maar je wil de doos wel graag zélf in handen houden.

2. Herstellen doe je samen

Nadenken over wat voor jou belangrijk is in je leven en hoe je naar herstel wil toewerken, doe je in interactie, samen met anderen. Herstellen doe je met andere woorden wel zélf, maar niet alleen. We spreken over coproductie: samen werken aan jouw (herstel)verhaal, samen zoeken naar wat je nodig hebt, samen bepaal je de persoonlijke doelen waar je naartoe wil werken. Ook je familie en vrienden kunnen een belangrijke bron van steun zijn tijdens dat herstelproces.

3. Herstel verloopt in fasen

In de eerste fase voel je je overweldigd door wat je overkomt. Je voelt je slecht, in chaos, overstuur, verward,… De tweede fase staat voor de worsteling met wat je overkomen is: is het wel zo erg, gaat dit ooit over, hoe pak ik dit aan, wil ik wel veranderen,…? In de derde fase kom je tot “leven met” je psychische kwetsbaarheid: aanvaarden en erkennen dat je bijvoorbeeld een eetstoornis hebt en dat je een gevoelige persoon bent die zich vaak grote zorgen maakt is nodig om te zoeken naar een manier om zoveel mogelijk uit je leven te halen, op een manier dat je zo weinig mogelijk lijdt onder de kwetsbaarheden die je meedraagt. En in de vierde en laatste fase kom je tot een leven voorbij de kwetsbaarheid: je kan weer op verschillende levensdomeinen en in verschillende rollen de persoon zijn die je bent, met een leven dat aansluit bij jouw belangrijke waarden.

4. Bij herstelgericht werken horen ervaringsdeskundigen

Geoff Shepherd en Julie Repper leidden in Groot-Brittannië intussen al meer dan 500 ervaringsdeskundigen op, die o.a. meewerken in mobiele en behandelteams. Zij bieden hoop en helpen mensen op zoek te gaan naar hun persoonlijke proces naar herstel en het bevorderen van welzijn. Julie Repper vertelde overigens dat een mooi neveneffect van het inzetten van ervaringsdeskundigen is dat hulpverleners ook meer hun eigen kwetsbare kant durven tonen. Ervaringsdeskundigen kunnen waakzaam optreden, om te helpen om het herstelperspectief steeds meer en beter toe te passen: zowel in de directe communicatie tussen patiënten en hulpverleners, als in de organisatie van de zorg. Met hun initiatief ImROC gaan Shepperd en Repper de wereld rond om organisaties te helpen om de herstelvisie ingang te doen vinden, van het management tot de praktijkwerkers. Alle neuzen moeten in dezelfde richting staan om écht herstelgericht te kunnen werken.

5. Hoop, coproductie en zelfdeterminatie (self-management)

Het herstelperspectief heeft een aantal troeven die ze heel expliciet inzetten en waar telkens opnieuw naar verwezen wordt. Wil je mensen ondersteunen in hun weg naar herstel? Stel je dan telkens weer de volgende drie vragen.

Als ik dit zeg of doe, bied ik dan hoop? Zie ik de krachten, talenten, en toekomstperspectieven voor deze persoon? Blijf ik samen met hem/haar geloven in beterschap, in elke dag opnieuw proberen en hopen dat we verder uit de put kunnen geraken?

Als ik dit zeg of doe, geef ik dan de kans tot coproductie, tot samen zoeken en samen beslissen wat wenselijk of nodig is? Laat ik voelen dat ik er ben, dat ik naast deze persoon sta en hem wil steunen in elke stap die hij zet?

Als ik dit zeg of doe, bied ik dan voldoende kansen om zelf de regie in eigen handen te mogen én kunnen nemen? Want zelfdeterminatie gaat ook over het voldoende en op maat aangepaste informatie hebben om bewuste en weloverwogen keuzes te maken.

6. Leren over herstel

In een herstelacademie kan je zelf op zoek gaan naar thema’s waar je meer over wil leren, die belangrijk kunnen zijn in je herstel. Misschien wil je weten hoe mensen vriendschappen vasthouden, misschien wil je leren hoe je aan anderen kan uitleggen wat je nodig hebt (en wat niet), misschien wil je weten hoe je het meeste kan halen uit de relatie met je hulpverlener,… In een herstelacademie (recovery college) ben je geen patiënt, maar een student die les volgt. Je gaat er niet heen om je symptomen onder controle te leren krijgen, maar wel om je leven op de rails te krijgen, om jezelf te verrijken, om de kwaliteit van je leven te verbeteren,… Een cursus in een herstelacademie wordt steeds in duo begeleid: een ervaringsdeskundige en een professionele begeleider verzorgen samen het programma.
Hier vind je meer informatie over de Herstelacademie, werkzaam in regio Asse, Halle en Vilvoorde. Ook op andere plaatsen wordt de opstart van herstelscholen of herstelprogramma’s voorbereid.

Naast herstelacademies bestaan er ook herstel(werk)groepen. In deze herstelgroepen begeleiden twee ervaringsdeskundigen (geen hulpverleners dus) een groep mensen om samen na te denken over een aantal thema’s die kunnen bijdragen tot herstel.

7. Hersteldagen in Gent

Wil je nog meer weten over herstel, of wil je anderen ontmoeten die met herstel bezig zijn? Schrijf dan zeker in je agenda dat er op 18 en 19 november 2015 Hersteldagen zijn in De Vooruit in Gent. De Hersteldagen worden georganiseerd op initiatief van VVGG, en in samenwerking met een heleboel andere partners. Ook ANBN zal er aanwezig zijn!

8. Laat ook ruimte voor kwetsbaarheid

Als we inzetten op herstel, mogen we niet vervallen in een discours van “eigen schuld, dikke bult” voor mensen die kwetsbaar blijven. Het zou immers wel eens kunnen overkomen alsof je alleen maar vooruit mag en moet gaan, als er gesproken wordt over herstel. Maar wie kwetsbaar is zal herkennen dat het leven met ups en downs gaat. Dat je soms tijd nodig hebt om te temporiseren, om stil te staan bij wat je overkomt, om de moeilijke periode gewoon ‘uit te zitten’ omdat je al alles doet wat in je macht ligt om niet verder af te glijden. Laat ons ook met veel mildheid en zorg gaan staan naast de mensen die de tijd en de ruimte nodig hebben om ziek te zijn en om op eigen tempo toe te werken naar wat voor hen haalbare doelen zijn. Al is dat soms alleen maar: regelmatig slapen, regelmatig eten en af en toe onder de mensen komen. Laat mensen hun unieke zelf zijn en laat ons geen dictaat van een ideaal herstelproces opleggen. Het begrip ‘herstelproces’ zegt het overigens al zelf: ieder heeft zijn eigen weg te gaan.

STEL…

Je hebt ervaring met eetstoornissen en je wil die ervaring inzetten om andere mensen te informeren en te ondersteunen. Misschien heb je zelf een eetstoornis (gehad). Misschien ben je ouder, partner, broer of zus of op een andere manier verbonden met iemand die een eetstoornis heeft (gehad)? We vinden het bij ANBN boeiend om al die perspectieven met elkaar in contact te brengen, om elkaar te ontmoeten en om van elkaar te leren.

Je verhaal delen doe je best op een manier waar je je zelf prettig bij voelt (vb. niet alle intieme details delen). Maar je deelt het ook best op een manier die helpend is voor de ander. Zo kan je bijvoorbeeld maar beter niet aan jongeren alle trucjes vertellen waarmee je je eetstoornis nog wat langer kon verstoppen, of je laagste gewicht vertellen waardoor iemand misschien getriggerd wordt of gaat denken “oh, maar daar zit ik nog lang niet aan, DUS ik kan geen probleem hebben”. Maar als je voor een groep (student-)hulpverleners staat, kan het soms juist wél zinvol zijn om wat meer eigen ervaringen en details te delen, zodat zij beter weten waar ze op kunnen letten en hoe ze kunnen bijdragen aan een goede zorg- en hulpverlening. Het hangt er dus maar vanaf: welke doelgroep heb je voor je en met welk doel breng je (stukken van) jouw verhaal?

Maar hoe begin je daar dan aan: je verhaal vertellen, zodat het herkenbaar en helpend is voor een ander? Hoe doe je dat dan, met anderen in gesprek gaan, goed naar hun vragen en verhalen luisteren en soms ook echt je eigen verhaal aan de kant zetten? Hoe kom je van jouw eigen persoonlijke verhaal tot een meer gedeeld en gedragen “ervaringsdeskundigen-verhaal”? Want onder woorden brengen wat je hebt meegemaakt is soms al zo moeilijk. Maar om dat dan ook nog eens genuanceerd te doen, en te tonen dat jouw verhaal er één van vele is en dat er gelijkenissen en verschillen zijn, dat is nog een dimensie extra.

Daarvoor organiseren we dus een nieuwe opleiding. Om mensen te helpen om hun eigen ervaringen te delen, op een deskundige manier en aangepast aan doelgroep en doel.

Heb je zin om vrijwilligerswerk te doen bij ANBN?
Kom dan zeker naar ons kennismakingsmoment op zondag 3 mei, om 14u. in het Inloophuis te Leuven. En lees gerust ook de Vrijwilligersgids door, zodat je voor jezelf misschien al een idee kan krijgen over wat voor dingen jij graag wil doen.
Denk eens na over de volgende vragen: Waar krijg jij energie van? Waarvoor sta je met plezier op?
Kom je ook? Laat het ons weten via info@anbn.be

PS. We zoeken momenteel vooral mensen die éénmaal per maand op woensdagnamiddag mee permanentie kunnen doen in het Inloophuis te Leuven.
Daarnaast zijn familieleden zeker ook welkom om het familieteam te versterken, want we krijgen steeds meer vragen naar praatavonden voor familieleden.
Verder zoeken we een chauffeur voor de Inloopmobiel (rijbewijs B en min. 26 jaar oud).
Tenslotte kunnen we zeker ook nog wat hulp gebruiken bij een aantal aspecten van onze WordPress-website (een kalender aanmaken, een database om boeken te raadplegen, nieuwe verhalen toevoegen,…). Maar, eigen voorstellen zijn ook zeker welkom! Ben jij toevallig die creatieve duizendpoot die prachtige affiches kan ontwerpen? Of  misschien ben jij een meesterlijke promotiemaker, die mensen kan overtuigen om lid te worden of om onze vzw financieel te ondersteunen? Of wie weet ben jij een geweldig organisatietalent en vind je het een fijne uitdaging om de Dag tegen Eetstoornissen tot in de puntjes uit te werken en er sponsors voor te zoeken?

VANBINNEN BANG VANBUITEN is het derde deel van een trilogie over de menselijke geest. Dimitri Leue vertelt een verhaal over liefde, over muziek, over (smet)vrees, over elkaar omhelzen en weer moeten loslaten. Het verhaal geeft je een inkijk in het leven van twee mensen, maar het geeft ook voldoende stof tot nadenken om ook zelf eens naar binnen te kijken.

© 150307_seiz.beeld_2_vanbinnen_BANG_vanbuiten_c_Tom_Cornille.jpg

De tour loopt op zijn einde en de laatste voorstelling is uitverkocht (terecht, want het is meer dan de moeite waard!). Maar goed nieuws voor wie het gemist heeft of het nog eens wil ervaren: het stuk zal later wellicht nog eens hernomen worden (hoorden we gisteren uit een goed geïnformeerde bron).

Vanbinnen bang vanbuiten

Het ging er recht in
Met weerhaken die onwrikbaar blijven zitten
Zolang je er vanaf blijft gaat het goed
Maar als je eraan raakt zwelt de pijn
Begint je hart te bloeden
Weet je dat je leeft
Omdat je zoveel teveel voelt

Uitgebraakt
Binnenstebuiten
Ondersteboven ervan

En dus was het erop of eronder
De laatste verdedigingslinie
Van de weerstand platgeslagen
Dwars tot in de kern
Messcherp met woorden
In fijne sneden
Vers gesneden
Versneden

Voor wie wil leren
Voor wie wil stilstaan
Voor wie de stilte
Wel kan waarderen
Maar ook voor wie zot wordt
Van teveel leegte
En een mantel van woorden
Over de naakte kwetsbaarheid
Als een beschermlaag om zich heen trekken wil

Zo kwam alles stil
Tot voltooid
Lijden dat voorbij is
Verleden tijd versmolten
Tot hier en nu

Van ijzige spanning
Naar gesmolten gevoel
Dat je doet verdrinken

En ademen
Omdat je leeft
Omdat je her-leeft
Omdat je her-beleeft
Omdat je herboren wordt

Vanbinnen naar buiten
Van buiten naar binnen
De cirkel is rond
We staan terug
Op vaste grond

Glennon Doyle Melton vertelt in een TED talk over haar psychische kwetsbaarheid.

Voor haar waren zelfverloochening, perfectionisme, boulimia en verslaving een beschermlaag of een “superheldencape” om haar kwetsbare zelf te beschermen tegen een wereld waarin ze zich niet veilig voelde.

Voor heel wat mensen met een eetstoornis zal dit wellicht erg herkenbaar zijn: merken dat je erg gevoelig bent, merken dat je geen aansluiting lijkt te vinden bij de groep van stoere, (schijnbaar) zorgeloze leeftijdsgenoten, proberen om te voldoen aan de verwachtingen en daarom goed leren inschatten wat anderen verwachten en je daarnaar gedragen.

Je verstopt je ware zelf onder een dikke beschermlaag, die aan de buitenkant een masker toont waardoor niemand in je omgeving echt weet wat er in je omgaat. Na verloop van tijd weet je ook zelf niet meer wie je bent, omdat je de voeling ermee verloren bent. Als iemand dan vraagt hoe je je écht voelt, moet je toegeven “ik weet het niet…”. Je focust vooral op overleven, op jezelf invoegen in de rat race, op de verwachtingen die het leven voor je in petto heeft en op zorgen dat iedereen tevreden is.

Dat je jezelf daardoor constant voorbijloopt en dat je daardoor niet écht leeft, probeer je te onderdrukken. Door een hongergevoel op te wekken, dat je koortsige energie lijkt te geven om te blijven presteren. Intussen breek je jezelf af. Letterlijk en figuurlijk. 
Of door de chaos van emoties weg te stoppen onder lagen voedsel, die je nadien wel of niet uitbraakt (of op een andere manier compenseert). Ook dan hoef je niet te voelen en niet stil te staan bij alles wat er op je maag ligt of wat er vanbinnen zit te borrelen.

Je houdt krampachtig vast aan je masker, want je weet niet meer hoe anders te (over)leven. Zo kom je terecht in een leven vol leugens (“alles gaat goed met mij”). Je beschermlaag (of cape) wordt een kooi die je niet zomaar meer kan verlaten eens je daar eindelijk klaar voor bent. Het wordt een zoektocht naar de uitgang, een gevecht om terug meer mens te mogen worden, los van de stoornis die je zo in beslag genomen heeft.

Herstellen kan dan betekenen dat je jouw ondergesneeuwde en onuitgesproken verhaal vertelt of deelt. Herstellen kan betekenen dat je jouw binnenkant naar buiten brengt, zodat je meer authentiek (je ware zelf) wordt en zodat anderen je écht kunnen leren kennen. Mensen (lotgenoten of hulpverleners) ontmoeten die je aanvaarden zoals je bent, om wie je vanbinnen bent en die weten hoe het is om een gevoelige ziel in een drukke(nde) wereld te zijn kan helpen bij dat herstel.

Wie ben jij écht?
Wie ben jij, naast je psychische kwetsbaarheid?

Misschien heb je zin om jouw gevoeligheid om te bouwen naar een talent? Op zondag 3 mei organiseren we bij ANBN opnieuw een opleiding voor nieuwe vrijwilligers, die willen leren hoe ze hun persoonlijke ervaringen met eetstoornissen kunnen inzetten om anderen te informeren, te ondersteunen en kansen te bieden om lotgenoten te ontmoeten. Zowel personen met een eetstoornis als partners, ouders en andere familieleden zijn van harte welkom!

Een andere mogelijkheid is dat je je verhaal deelt, bijvoorbeeld in ons driemaandelijks digitale tijdschrift “Antenne Digitaal”, op het forum, op onze website of op nog een andere manier. Wie ben jij nog meer, naast je eetstoornis? We leren je graag écht kennen!