Vrijdag 25 november organiseerde de Vlaamse Vereniging van Cliëntgericht-Experiëntiële Psychotherapie en Counseling (VVCEPC) voor het eerst haar boeiende (online) evenement ‘Crossings‘.

Deze novemberdag stonden er twee thema’s op de planning: de factsheet over de wetenschappelijke onderbouwing van Persoonsgerichte psychotherapie en de link tussen Focussing en Emotion-Focussed Therapie.

In het eerste deel van de ontmoeting vertelde Ellen Gunst ons meer over de zeer recent gepubliceerde NVP-factsheet Persoonsgerichte Experiëntiële Psychotherapie. Gunst was initiatiefneemster en erg nauw betrokken bij de uitwerking van de factsheet.
We werden meegenomen in de aanleidingen en het proces van ontwikkelen tot de uiteindelijke publicatie van deze factsheet. Zo kregen we een toeleiding naar een boeiende uitwisseling over de plaats van onderzoek binnen onze psychotherapiestroming, maar ook over de pijnpunten die naar boven kwamen om ons model wetenschappelijke ‘street credibility’ te geven.

Kadering
De factsheet Persoonsgerichte Experiëntiële Psychotherapie maakt deel uit van de NVP-serie wetenschappelijke factsheets over psychotherapie en is tot stand gekomen in samenwerking met de VPeP (Nederlandse Vereniging) en VVCEPC (Vlaamse Vereniging).

In deze factsheet vind je een omschrijving van persoonsgerichte experiëntiële psychotherapie. Je leest er dus meer over wat deze vorm van psychotherapie typeert en welke evidentie ervoor bestaat.

“Persoonsgericht betekent dat de patiënt benaderd wordt als een uniek individu. Het uitgangspunt is niet zozeer een DSM-diagnose, maar hoe de patiënt zijn of haar klachten en situatie ervaart en welke betekenis de klachten hebben binnen zijn of haar unieke levenssituatie, persoonlijke levensgeschiedenis en de existentiële uitdagingen die eigen zijn aan het menszijn. Naast het zich anders leren verbinden met de ander, staat het verdiepen en exploreren van de hier-ennu lijfelijk gevoelde innerlijke beleving centraal. Beleving verwijst naar de (impliciete) emotionele betekenissen die een persoon in de loop van zijn of haar levensgeschiedenis heeft ontwikkeld en die zijn of haar emotionele interpretatie van de werkelijkheid (ver)kleuren; alsook naar adaptieve of maladaptieve emoties en gezonde (gefrustreerde) interpersoonlijke behoeftes. De zeggingskracht van het lichaam heeft een belangrijke rol: door te focussen op en stil te staan bij innerlijke gewaarwordingen exploreert de patiënt zowel de eigen binnenwereld als het contact met de ander. Door de betekenis van de klachten te doorvoelen en te begrijpen, kunnen belevingen veranderen, onderliggende gezonde behoeftes voelbaar worden en komen nieuwe (existentiële) keuzemogelijkheden ter beschikking.” (NVP, Factsheet Persoonsgerichte experiëntiële psychotherapie bij volwassenen, p. 2).

Op basis van beschikbaar wetenschappelijk onderzoek biedt de factsheet een overzicht van de huidige bewijskracht ten aanzien van de effectiviteit ervan bij specifieke (DSM-geclassificeerde) psychische stoornissen en bij andere problematiek die vaak gepaard gaat met psychische problemen, zoals relatieproblemen.

Voor collega’s uit onze therapiestroming die hieraan meewerkten, is het een hele zoektocht en grote inspanning geweest, omdat we in feite een andere manier hebben om naar psychische problemen te kijken dan het DSM-denken. De Persoonsgerichte Psychotherapie maakt in principe gebruik van procesonderzoek (in plaats van classificatiediagnostiek): we kijken naar het proces van mensen, staan stil bij innerlijke conflicten en blokkades en zoeken een weg om daar verandering in te brengen. Zo wordt elke therapie een uniek traject. Naast dit uiterst individuele van persoonsgerichte psychotherapie, zijn er in dit soort therapieprocessen toch ook de typerende (grond)houding te herkennen, met een eigen interactiestijl, een bijzondere aandacht voor de experiëntiële beleving en de existentiële betekenislaag, en met ‘markers’ om specifieke interventies te initiëren.

In deze factsheet komt procesonderzoek niet expliciet aan bod. De resultaten die hier gepresenteerd worden, zijn dus enigszins beperkt. Wanneer er immers voor een specifieke interventie of een specifieke doelgroep (DSM-classificatie) nog geen randomised controlled trials werden gedaan, kan er niet gezegd worden dat een therapievorm ‘niet werkt’. We kunnen enkel zeggen dat we momenteel geen evidentie hebben om ons over de werkzaamheid uit te spreken.

Deze factsheet geeft antwoord op de vraag welke van de persoonsgerichte experiëntiële psychotherapieën voldoen aan de eisen voor wetenschappelijk bewijs die het Zorginstituut Nederland hanteert voor de werkzaamheid van behandelingen.

Het document kan je hier terugvinden.

We ontvangen heel wat vragen van ouders naar informatie en ondersteuning. Graag helpen we je wat op weg.

Op dit moment vind je heel goede informatie via de online toolkit van Eetexpert, waar verschillende partners (o.a. ouders-vrijwilligers van ANBN) aan meewerkten. Hier vind je alvast een schat aan informatie en tips.

https://eetexpert.be/naasten/

Verder zijn collega’s volop aan het inventariseren welk aanbod er al bestaat voor familieleden.

Bij ANBN kan je in de kalender zoeken op de categorie ‘voor naasten’. Dan vind je alle activiteiten waar jij als ouder van harte welkom bent. Het gaat dan om inloopmomenten, online bijeenkomsten, fysieke ouder- of naastenbijeenkomsten, gezinsontmoetingen en papa-avonden.

Aan onze eigen activiteiten kan je gratis of aan een erg bescheiden bijdrage deelnemen. We weten immers dat zorg bij eetstoornissen kostelijk kan zijn en op families kan wegen.

Daarnaast worden op diverse plaatsen familiegroepen opgestart. Eind oktober organiseerden Eetexpert, VAE en ANBN samen een innovatiedag, waarbij een 60-tal geïnteresseerde hulpverleners zich geëngageerd toonde om familiegroepen op te starten. We zitten met dit project volop in de voorbereidende fase, maar her en der gaan de eerste groepen van start (vb. in Tongeren en in Mol).

Wil je graag in contact komen met andere ouders? Dat kan ook online via de besloten Facebookgroep ‘Naasten helpen bij eetstoornissen‘.

Van 4 tot en met 8 april 2022 organiseert Saltare vzw voor de eerste keer twee groeicursussen voor mensen met een complexe band met eten: een voor minderjarigen en een voor volwassenen.

Ook al zijn deze Groeicursussen bedoeld voor mensen met een complexe band met eetstoornissen, toch staat eten er helemaal niet centraal. We werken rond onderliggende thema’s zoals zelfwaardering, controle, faalangst, perfectionisme, lichaamsbeleving, grenzen, zelfzorg,…

In gesprekstherapie hebben we vaak de neiging om vooral verbaal te werken en stil te staan bij onze gedachten, gedrag en gevoelens op een verbale manier. Adventure therapy of Outdoor therapy is een andere therapeutische manier om in contact te komen met de thema’s die voor jou belangrijk zijn. Door het contact met de natuur en met lotgenoten ervaar je gelijkaardige processen als wat je tegenkomt in je dagelijks leven. Door de veilige context en het ervaringsgerichte leren proberen we mensen uit te nodigen om iets anders te doen dan wat ze altijd gewend zijn om te doen. Via ‘Challenge by choice’ kan je uitdagingen aangaan en zoeken naar wat jij nodig hebt om verandering te brengen. We dagen je uit om de comfortzone te verlaten en in stretch te gaan, zonder in de paniekzone te geraken.

De veranderingen die deelnemers ervaren zijn vaak op een dieperliggend niveau te merken: je voelt dat er iets in jou anders wordt, je komt bepaalde lastigheden tegen, kijkt ze in de ogen en voelt wat je nodig hebt om de confrontatie aan te gaan. Lees er hier meer over.

Heb jij interesse om deel te nemen aan dit groepstherapeutisch programma van 5 dagen, met nadien nog een terugkomdag? Neem gerust contact met ons op voor meer informatie of een gesprek.

Groeitraject voor jongeren

Groeitraject voor volwassenen

Dit groeitraject kan de ontbrekende schakel zijn om uit de spiraal van eten en/of vasten en/of overeten en/of compenseren te stappen. Na 10 jaar groeicursus en –trajecten merken we bij deelnemers verandering op vlak van zelfwaardering, zelfvertrouwen, een dieper inzicht, motivatie, de rol van bewegen, grenzen respecteren, concentratie vast te houden en emoties, die je leven elke dag kleuren.

“A MIND THAT IS STRETCHED BY A NEW EXPERIENCE CAN NEVER GO BACK TO ITS OLD DIMENSIONS”

Wat?

Het groeitraject bestaat uit:

• een intensief vijfdaags programma in ons cursusdomein in Anhée
• een periode waarin deelnemers thuis aan de slag gaan met de doorleefde inzichten en ervaringen (half april – half mei)
• een afrondende terugkomdag (22 mei)

De focus van dit programma ligt op het verkennen van de ervaring tijdens avontuurlijke activiteiten en het samenleven, incl. de gezamenlijke eetmomenten. We gaan uit van een algemeen erkend principe voor de behandeling van eetproblematieken, namelijk ‘eetgedrag als een symptoom van een onderliggende problematiek’. Door op een actieve manier in te werken op de dieperliggende processen, kan er ook aan de oppervlakte ‘iets’ veranderen.

Iedere deelnemer bepaalt zijn eigen grenzen. Bij elke activiteit wordt de groep en de deelnemer voor de keuze gesteld of zij de uitdaging willen aangaan. Je kan op ieder moment STOP zeggen. Er zal ook voldoende aandacht geschonken worden aan de eetmomenten die begeleid worden door een diëtist. Het aantal deelnemers wordt beperkt tot twaalf per groep, zodat iedereen tijd en aandacht kan krijgen. Op het einde van de vijfdaagse bepaal je op basis van je ervaringen wat je in jouw dagelijkse leven wil aanpakken. Zes weken later volgt een terugkomdag.

Voor wie?

Volwassen vrouwen én mannen, die beweging willen brengen in hun moeilijke relatie met eten en wat die band ‘voedt’. Je hoeft voor dit programma geen topatleet te zijn: een basisconditie waarbij je makkelijk 2 km kan wandelen is voldoende.

Praktisch

Waar?

Outward Bound Cursusdomein, Rue de la Molignée 104, 5537 Anhée

Wanneer?

4-8 april + terugkomdag 22 mei 2022

Begeleiding

De groeicursus wordt begeleid door een ervaren & multidisciplinair team: Lieve Pensaert (diëtiste), Els Verheyen (psychologe en voorzitster ANBN) & Bert Vandenbussche (Outward Bound begeleider).

Kostprijs

€790 | Hierin zijn inbegrepen: Intakegesprek, begeleiding, verblijf (5 dagen, 4 nachten) op het Outward Bound cursusdomein in Anhée in gedeelde kamers van het kasteelgebouw, alle maaltijden, alle didactisch en technisch materiaal, toegang tot de actieterreinen, en een individuele ongevallenverzekering.
Verschillende ziekenfondsen betalen een deel van het inschrijvingsgeld terug (tot maximaal €300). Bij het intakegesprek wordt alle informatie meegegeven.

Inschrijven

Neem contact op via els@saltarevzw.be – 0479 94 89 90
Aan de inschrijving gaat een intakegesprek vooraf: medische, fysieke en psychische screening zijn noodzakelijk (met bijzondere aandacht voor de band met eten). Dit gebeurt in een vertrouwelijke sfeer. De inschrijving is pas definitief na invullen van het inschrijvingsformulier en de storting van het voorschot van €200. Een gespreide maandelijkse betaling kan besproken worden.

Download hier de PDF-versie van de folder.

Zoals wel vaker gebeurt, kwam er vorig jaar een specifieke vraag op mijn pad, die ik in overweging nam en waaraan ik besloot mee te werken. Het doel was om de problematiek anorexia nervosa bij een breder publiek bekend te maken, om inzicht te geven in de mentale strijd door een persoonlijke getuigenis, en die ervaringen te kaderen met bijdragen van enkele experts. Een doel dat duidelijk past binnen één van de drie pijlers van ANBN: mensen informeren.

Ik werd geïnterviewd en had een fijn contact met de betrokkenen. Ik las de tekst over mijn bijdrage na, die intussen werd gepubliceerd in het boek. Daarnaast kwam de documentaire uit op Canvas. Wat mijn bijdragen betreft, ben ik tevreden over hoe die werden weergegeven. Ik sta achter wat ik zelf heb gezegd.

Wat ik echter op voorhand niet wist, was dat er in de documentaire en het boek ook triggerende getallen en beelden zouden worden gebruikt. Dat Canvas geen disclaimer toonde, geen verwijzing naar hulplijnen vermeldde of zorgde voor een kadering met debat, vind ik echt een gemiste kans en eigenlijk gewoon ‘not done’. Er werden niet voor niets aanbevelingen voor media ontwikkeld (waar we vanuit ANBN ook aan meewerkten). Bij suïcide is er telkens een boodschap met vermelding van zelfmoordlijn en Tele-onthaal, waarom kan dat niet wanneer het gaat om de thematiek van eetstoornissen?

In de reacties de voorbije maanden hoorden we diverse geluiden. Zo waren er vb. naasten die aangaven dat ze meer inzicht kregen of de strijd van hun kind en partner erg herkenden. Of andere mensen die toch net wat beter begonnen te begrijpen hoe groot de mentale strijd is die mensen met een eetstoornis ervaren. Nog andere mensen durfden daardoor juist voor het eerst spreken of hulp zoeken, omdat ze zich zo herkenden. Positieve gevolgen.

Daarnaast waren er de andere reacties.
Mensen voelden zich getriggerd.
Mensen werden angstig (‘staat dit ons ook te wachten?’).
Mensen voelden zich niet erkend (‘Het gaat weeral over het typische beeld van anorexia, wat met de 90% mensen met een eetstoornis die niet aan dat plaatje voldoen?’ Of: ‘Waarom loopt die zo te koop met haar magere lichaam, ik doe er juist alles aan om mijn lijf te verstoppen?’)
Mensen voelden zich bezwaard om open te spreken, omdat ze opmerkingen hoorden in hun omgeving die weinig respectvol klonken (‘hoe ziek moet je zijn om jezelf zo uit te hongeren?’).

‘Ah, maar als zij zo weinig mag wegen, waarom mag ik dat dan niet?’
‘Amai, zij heeft pas karakter! Wat een loser ben ik, ik weeg zeker XX kg meer!’
‘Zij moet toch ook niet in opname, waarom moet ik dat dan wél?’
‘Ik heb geen anorexia. Ik zie er nog lang niet zo ziek uit!’
‘Ik heb geen recht op hulp, want bij mij ziet niemand iets.’

Wat vertrok vanuit een positieve intentie, had daarmee ook onbedoeld negatieve gevolgen.

Ik wil duidelijk maken dat ik op voorhand niet wist wat voor beelden er getoond zouden worden. Het vermelden van gewichten en het in ondergoed tonen van iemand met een eetstoornis, kan ik als voorzitter van ANBN, als psycholoog en als persoon met ervaringskennis niet ondersteunen. Zeker niet als de broodnodige ‘nazorg’ of verwijzing naar hulpbronnen ontbreekt. 

We weten dat mensen in pro-eetstoornis-milieus dit soort beelden misbruiken om zichzelf en anderen te triggeren. Dit doen ze om zichzelf te stimuleren om vast te houden aan een ziekmakend eet-, gedrags-, gedachten- en leefpatroon. Hoe minder van dit soort beelden we verspreiden, hoe minder ‘voeding’ we geven aan de eetstoornis…

Daarnaast wil ik ook benadrukken dat rigoureus een eetpatroon navolgen van iemand die zelf nog volop in herstel is, echt geen goede zaak is. Een gezond, evenwichtig eetpatroon bestaat uit volwaardig voedsel. Hoewel je tijdens je herstelproces op zoek moet gaan naar wat voor jou haalbaar is, wil ik aanraden om jezelf ook in vraag te blijven stellen: ontwikkel ik hiermee niet gewoon een nieuwe ‘eetstoornisregel’? Helpt dit mijn eetstoornis, of helpt dit mijn herstel?

Heb je een eetstoornis? Of herken je jezelf in het veelvuldig wikken en wegen van welk voedsel je wel of niet mag eten? Merk je dat eten en gewicht de hele tijd door je hoofd spelen? Dat je zelfwaardering er teveel door bepaald wordt? Of is (niet-)eten of compenseren een manier geworden om met lastige gevoelens, gedachten of situaties om te gaan? Zoek dan hulp.

Het getal op de weegschaal bepaalt niet de ernst van je problemen. De mate waarin je leven erdoor bepaald wordt wél.
Spreek erover met je huisarts of iemand die je vertrouwt. Ga op zoek naar een diëtist of psycholoog. Ga niet zomaar naar eender wie, maar neem contact op met onze collega’s bij Eetexpert. Zij helpen je zoeken naar iemand in jouw regio die kennis van zaken heeft.

En misschien ook nog dit: er zijn wel degelijk lotgenotengroepen die elkaar ondersteunen in de weg naar herstel. Misschien kwam je in je online zoektocht de vereniging ANBN nog niet tegen. Maar wil je zeker zijn dat je vrijwilligers ontmoet die ervaring hebben met eetstoornissen en herstel-minded zijn, neem dan contact op met hen.

Psychologen trekken naar de Raad van State om een aantal problemen in de conventie aan te kaarten en te verhinderen dat de conventie in deze vorm tot uitvoering zal komen. In hun persmededeling benoemen zij een aantal van de pijnpunten die ik ook zie: problemen met beroepsgeheim (en dus onze deontologische code), met vrije keuze van hulpverlener (nochtans een patiëntenrecht), met de autonomie van ons beroep enz. Deze problemen worden terecht aangekaart, vb. ook door patiëntenvertegenwoordigster Lynn De Pelsmaeker.

Beroepsgeheim op de schop?

Stel dat je merkt dat kopzorgen je bezighouden. Je voelt dat het misschien wel tijd is om er met iemand over te praten, want je slaapt niet meer zo goed, je drinkt misschien wat teveel alcohol, je trekt je in jezelf terug of gaat juist teveel op in het zoeken van allerlei afleiding…

Of misschien spreekt de huisarts je wel aan omdat je met stress-geïnduceerde klachten langskomt (hoofdpijn, nekpijn, hoge bloeddruk, (chronische) hyperventilatie,…). Je krijgt een verwijzing voor psychologische zorg.

De zoektocht start naar een eerstelijnspsycholoog (ELP). Hopelijk kan je huisarts je meteen aan een lijstje helpen. Je maakt een eerste afspraak en de ELP bekijkt wat de klachten zijn, wat je voorgeschiedenis is aan hulp en klachten en wat je al geholpen heeft. Er wordt een verslag (‘functioneel bilan’) opgemaakt, zodat ook je huisarts weet wat er speelt. Maar wil je dat wel?

Het kan zijn dat de ELP inschat dat je met een aantal sessies rond vb. stressbeheersing, faalangst, gezonde gewoontevorming,… goed geholpen zal zijn.
Het kan ook zijn dat de ELP inschat dat er meer zorg nodig is. Stel bijvoorbeeld dat je in het verleden al vaker depressieve of angstige periodes had, of dat je de afgelopen periode meerdere impactvolle gebeurtenissen meegemaakt hebt die je leven wat op z’n kop hebben gezet (verhuizen, relatiebreuk, medische ziekte, ontslag of nieuwe job, kind geboren, iemand uit je omgeving overleden,…). Of misschien hoort de ELP in je verhaal wel signalen van ACE’s (adverse childhood experiences), die ons waakzaam maken om te kiezen voor quick fixes en die eerder grondige zorg vragen. Ook hiervan wordt een verslag gemaakt, zodat je huisarts weet wat er speelt. Maar wil je dat wel? Bovendien zal een instantie waar je verder niks mee te maken hebt, op basis van dit bilan moeten beslissen of je ‘recht hebt’ op gespecialiseerde hulp. Met andere woorden: iemand met wie jij geen behandel-relatie hebt, heeft inzage in dit bilan en velt een oordeel over welke hulp je terugbetaald zal krijgen.

Als het geen probleem voor je is, zal dit alles vlot verlopen. Maar wat als je niet wilt dat anderen iets over je privéleven weten? Of wat als je liever niet hebt dat je huisarts bepaalde aanleidingen voor je psychisch worstelen kent (ook al heeft je huisarts net zo goed beroepsgeheim en wens ik iedereen net een heel open relatie met de huisarts toe)? Je psycholoog hoeft immers ook niet te weten dat je genitale wratten hebt…

Hulp voor iedereen?

Een ander pijnpunt voor mij persoonlijk is dat juist mensen die het meest kwetsbaar zijn het minst beroep zullen kunnen doen op terugbetaling. Immers, als je op voorhand inschat dat iemand niet geholpen zal zijn met 20 sessies, dan kan die persoon in principe geen beroep doen op de zogenaamde ‘gespecialiseerde zorg’ (al kunnen wij psychologen ons gelukkig ook vergissen, en inschatten dat 20 sessies mogelijk wel degelijk voldoende kunnen zijn). Hij moet dan zoeken naar andere hulp voor langdurige psychische kwetsbaarheid (vb mobiele teams, psychiatrische thuiszorg, of duurdere privé-therapie).

Daarnaast heb ik het er moeilijk mee dat mensen die meer dan voldoende inkomen hebben om zich te laten bijstaan mogelijks de plaats innemen van mensen die minder vermogend zijn. Er is slechts een beperkt budget beschikbaar: voor wie willen we dit inzetten? Misschien is het vanwege mijn roots, die ook in het sociaal werk liggen, maar zorg voor de kwetsbaarsten is voor mij een gevoelig punt.

Solidariteit

Een conventie als deze zou immers meer mogen inzetten op solidariteit: wie verhoogde tegemoetkoming heeft, wie een leefloon of andere uitkering ontvangt, zou dan een lagere persoonlijke bijdrage betalen dan iemand die voldoende financiële middelen heeft. Op die manier kunnen méér mensen gebruikmaken van dit soort public health initiatieven, waar ik op zich wel degelijk voorstander van ben! We weten o.a. van Dr. Jim White en internationale onderzoeken in het kader van positieve psychologie hoe groot de impact kan zijn op diverse gezondheidsindicatoren van public health programma’s die inzetten op het bevorderen van mentaal en fysiek welzijn!

Daarom ben ik ook van mening dat we moeten durven overwegen om nog veel meer in te zetten op groepsaanbod ipv individuele begeleiding, én dat we ons ook moeten afvragen of we hiervoor altijd masters klinische psychologie nodig hebben… De visie van een tandem-werking met een andere hulpverlener (vb ervaringsdeskundige, sociaal werker of bachelor toegepaste psychologie) vind ik daarom wel degelijk een meerwaarde. Jammer dat dit enkel voorzien is in het eerstelijnsaanbod, waar ervaringsdeskundigen misschien ook wel net wat minder hun sterktes kunnen inzetten.

Voor mij voelt deze conventie aan als een concept waar verschillende motieven een rol in hebben gespeeld. Enerzijds is er de nieuwe visie op (mentale) gezondheid, waarbij inzetten op preventie en op lokale initiatieven belangrijke pijlers zijn. Anderzijds is er het oud zeer van de terugbetaling van psychologische / psychotherapeutische ambulante zorg.

Deze twee motieven lijken in deze conventie samengenomen te worden. Twee vliegen in één klap, moet men hebben gedacht. Maar het werd wel een conventie waarmee het moeilijk deontologisch verantwoord werken wordt…

De beroepsverenigingen die de conventie aanvechten bij de Raad van State stellen als alternatief voor om de bestaande systemen van terugbetaling via de mutualiteiten en centra voor geestelijke gezondheidszorg (waar je nu ook aan 11€ therapie kan volgen, of 4€ indien je recht hebt op verminderd tarief) verder uit te breiden. Dit zou alvast veel van de bovenstaande zorgen kunnen wegnemen.

Dat er nog meer ingezet kan worden op multidisciplinaire samenwerking is dan weer een andere zorg. Want hoe je het ook draait of keert, psychologie en medische zorg gaan hand in hand. Mens sana in corpore sano, zoals de Romeinen al wisten…

Deze tekst vertolkt een persoonlijk standpunt en werd geschreven in eigen naam.

Els Verheyen

Sociaal werker – Klinisch psycholoog – Psychotherapeut – Ervaringsdeskundige en nog zoveel meer…

Net als mijn cliënten pas ik moeilijk in een hokje 😉