“Had ik maar anorexia, dan had ik het karakter om eindelijk eens te vermageren.”
Dit is een uitspraak die ik wel vaker lees of hoor. Laatst nog, toen ik met de Inloopmobiel op stap was, zei een man tegen me: “Ik heb geen eetstoornis hoor, maar soms denk ik dat het wel beter voor me zou zijn.” Eigenlijk bedoelde hij dat het moeilijk voor hem was om op een gezond gewicht te blijven…

Het is begrijpelijk dat mensen bewondering hebben voor de (overmatige) zelfcontrole, zeker als ze zelf het gevoel hebben dat het leven of de strijd met het getal op de weegschaal tussen hun vingers door lijkt te glippen. Maar toch is het jammer dat mensen met zo’n uitspraak ook behoorlijk naast de kwestie praten. Want een eetstoornis is niet iets wat je graag wil hebben. Het is geen kwestie van wel of geen karakter hebben. Een eetstoornis is een ziekte.

En voor een ziekte kies je niet. Het overkomt je, voor je er echt erg in hebt.
Heel wat mensen die een eetstoornis ontwikkelen zijn begonnen met “een beetje op je eten letten”. Maar dat kan snel uit de hand lopen, vooral als je best wel in de knoop ligt met jezelf en als je door je aanleg psychisch kwetsbaar bent. Andere mensen die moeilijkheden ervaren zullen er misschien wel goed doorkomen, omdat ze gezondere manieren hebben om met problemen om te gaan. En nog andere mensen ontwikkelen misschien geen eetstoornis, maar wel andere problemen, zoals een verslaving, zelfverwondend gedrag, een depressie, een angststoornis, of nog iets anders.

Zelfs als je tijdens de beginfase van je eetstoornis bewust op zoek bent gegaan naar manieren om snel of onopvallend te vermageren (vb. door het opzoeken van tips of triggerende beelden), dan merk je het jammer genoeg na verloop van tijd vanzelf wel: eens je een eetstoornis hebt, heb je niet zomaar meer te kiezen of je gezond bent, of ziek… Zelfs al zou je terug “normaal” willen kunnen omgaan met eten, het lukt je niet meer om dat zomaar van de ene dag op de andere om te buigen… De zogenaamde zelfcontrole waar mensen zoveel bewondering voor hebben ben je dan eigenlijk juist helemaal kwijt. En in je hoofd is het de hele dag (en soms ook nacht) een warboel van gedachten en een hele strijd. Op de duur weet je niet meer wat nog goed is om te doen, omdat er zoveel verschillende gedachten in je hoofd zitten.

Voor degenen die erover denken om aan een streng dieet te beginnen, of die denken dat het zo bewonderenswaardig is om een eetstoornis te hebben, zet ik een paar dingen op een rijtje. Niet om je af te schrikken, maar wel om uit te leggen dat een eetstoornis geen spelletje is dat je op eender welk moment kan wegleggen of een beslissing die je met één vingerknip ongedaan kan maken…

1. Een eetstoornis is ongezond
   Doordat je niet voldoende voedingsstoffen opneemt, zal je allerlei tekorten ontwikkelen in je bloed. Vitaminen, mineralen, maar net zo goed vetstoffen en koolhydraten zijn belangrijke bouwstenen voor ons lichaam. Als je daarop bespaart kan je er pap op zeggen dat de machine wel eens zal beginnen te sputteren.
   Zelf had ik vroeger tijdens mijn eetstoornis een periode last van ijzertekort en vitamine B12-tekort, wat ervoor zorgde dat ik erg moe en gedeprimeerd was. Ik kwam nergens meer toe en kon me nauwelijks nog concentreren. Regelmatig je bloed laten checken is dus geen overbodige luxe, als je een eetstoornis hebt.
   Meer weten? Lees hier meer over vaak voorkomende problemen bij anorexia en boulimia nervosa.
2. Een eetstoornis maakt je niet aantrekkelijker
   Als je dacht dat je mooier zou worden door een eetstoornis, mag je het wel vergeten. Vitaminetekort door ondervoeding (door hongeren, eenzijdige voeding of veelvuldig braken) kan leiden tot haaruitval, broze nagels, tanden en beenderen, je huid ziet er ongezond uit, je krijgt misschien wel vochtophopingen en als je veel braakt kan je hamsterwangen ontwikkelen (door het veelvuldige braken zetten je klieren in je hals uit). Wanneer je vaak zelfopgewekt braakt, kan je ook littekens op je hand krijgen. (Dit noemen ze trouwens ook wel eens het ‘Russell’s sign’.)
3. Een eetstoornis zet je in een (mentaal) isolement
   Doordat je in alles wat je doet en laat constant bezig bent met wat je wel of niet zal eten en hoe je overkomt op anderen, heb je de neiging om heel erg in je eigen hoofd te beginnen leven. Misschien ben je wel heel zorgend voor anderen, maar eigenlijk ben je vooral bezig met hoe de anderen over je zullen denken. Ben je er wel écht voor de ander, of ben je er eerder voor de ander omdat het aan jouw eigen behoefte voldoet om (graag) gezien te worden? En als je er voor de ander bent, loop je dan jezelf niet constant voorbij? Hoe kan je dan mentaal nog aanwezig zijn, als je eigenlijk op automatische piloot dag in dag uit doet wat jij denkt dat er van je verwacht wordt?

   Daarnaast geven heel wat mensen het na een paar keer op om je nog mee uit te vragen. Als je afspraken afzegt (al dan niet op het laatste moment), kan dat heel vervelend zijn. Zeker als het wel vaker gebeurt. Misschien lieg je soms wel om onder een afspraak of eetmoment uit te komen. Als mensen dat te weten komen voelen ze zich gekwetst en durven ze je niet meer goed te vertrouwen. Als je een eetstoornis hebt, lijkt het soms alsof je niet anders kan, omdat je je zo erg schaamt of omdat je zo bang bent. Natuurlijk zeg je geen afspraken af om de ander daarmee te kwetsen, maar wel omdat je het gevoel hebt dat je op dat moment geen andere keuze hebt. Het is sterker dan jezelf. 
   Echt sociaal word je dus meestal niet van een eetstoornis…

4. Je krijgt niet de aandacht die je zou willen
   Misschien voel je je wel ontzettend slecht in je vel. Misschien komt er op een dag de gedachte in je op dat mensen met een eetstoornis een manier hebben gevonden om duidelijk te maken dat het niet goed gaat. Dat ze een manier hebben gevonden om aandacht te vestigen op het feit dat ze zich zo onnoemelijk slecht voelen. Of misschien is het eerder een onbewust motief voor je geweest: je voelt je rotslecht en hebt nog geen taal gevonden om dat uit te leggen. Een eetstoornis kan dan aanvoelen als een manier om met de pijn, het verdriet, de verwarring, de angst of nog andere moeilijke gevoelens en gedachten om te gaan.

   Maar, hou er rekening mee dat de aandacht die je krijgt, niet de aandacht is die je eigenlijk zou willen. De overbezorgde reacties van mensen uit je omgeving geven je juist een ongemakkelijk gevoel, je weet niet goed hoe te reageren, want je wil eigenlijk niet dat mensen zich zo machteloos en bezorgd voelen.
   “Je hebt toch geen eetstoornis hé? Als je zo verder doet val je nog eens flauw. Wie weet ga je wel dood. Dat wil ik niet…”
   
   Heel wat mensen met een eetstoornis worden trouwens geconfronteerd met allerhande vooroordelen en soms behoorlijk kwetsende opmerkingen. Als je een eetstoornis hebt wil je niet horen dat het je eigen schuld is dat je ziek bent, of dat je je aanstelt, of dat je “gewoon maar eens terug normaal moet beginnen eten”.

   Als je wil dat mensen begrip hebben voor je lijden of je pijn, is een eetstoornis niet de beste optie… (Erover praten en proberen te delen waar je zo mee zit is trouwens een betere optie…)

5. Een eetstoornis gaat niet zomaar vanzelf over en verpulvert levensdromen
   Zelfs mensen die ervoor kiezen om te herstellen geven het grif toe: het gaat niet vanzelf. Je moet er hard voor knokken. Je moet jezelf terug zien te vinden in het bos waarin je verdwaald bent geraakt. Jezelf terugvinden en zoeken naar wat het leven voor jou zin geeft is een werk van soms erg lange adem. Voor sommigen lukt dat vrij snel, maar voor anderen kan het langer dan 10 jaar duren. Zij lijden aan een langdurige eetstoornis en merken vaak maar al te zeer hoeveel de eetstoornis van hen heeft afgenomen: de kans om een studie af te maken, de kans op een job die ze met hart en ziel zouden willen doen, de kans op een partner, op kinderen,… Gemiddeld gesproken duurt een eetstoornis 7 jaar. Dat is een lange periode uit je leven, waarin je niet ten volle kan gaan voor wat je echt wil of belangrijk vindt. Voor iedereen is de weg naar herstel wat anders natuurlijk, het is terug meer gaan leven, in plaats van over-leven.

6. Een eetstoornis is doodernstig: je kan eraan overlijden
   5 à 8 % van de mensen met anorexia nervosa overlijdt aan de ziekte of door zelfdoding.
   Elk van die 5 tot 8 % zal ooit wel gedacht hebben: “Mij overkomt dat nooit, ik heb het nog wel onder controle, zo erg is het niet.” Maar dan kwam plots het moment dat er geen weg meer terug was. Sommigen overlijden door de lichamelijke gevolgen (vb. orgaanfalen of hartstilstand), anderen overlijden door zelfdoding. Eetstoornissen behoren daarmee tot de psychiatrische stoornissen met de hoogste mortaliteit.

Heb je na het lezen van dit bericht behoefte om er met iemand over te praten?
Hieronder een paar mogelijkheden:

• Indien je in begeleiding bent, kan je proberen om contact op te nemen met je eigen hulpverlener.
• Contacteer een vriend, vriendin, partner of ouder. Iemand die je in vertrouwen wil nemen.
• Met vragen over eetstoornissen kan je ook terecht op het forum van ANBN
• Bellen of chatten kan met Tele-Onthaal (106, gratis en anoniem, www.tele-onthaal.be) of met de Zelfmoordlijn (1813, gratis en anoniem, www.zelfmoordpreventie.be/)
• Awel, voor kinderen en jongeren: bellen, chatten, mailen of forum: www.awel.be
• Kinder- en Jongerentelefoon: 102 of www.kjt.org